Uitzenders als Randstad profiteren traditioneel als eerste als de economie uit het dal kruipt. Maar het is de vraag of ze dit keer net zo van de economische groei gaan profiteren als in het verleden.

Tot voor kort zat de wereld voor uitzendbureaus eenvoudig in elkaar. In economisch barre tijden hadden ze het zwaar, maar zodra de eerste tekenen van herstel er waren, ging het ze voor de wind.

Analist Tom Muller van Theodoor Gilissen denkt dat de uitzendsector ook dit keer zal profiteren van de overigens nog zeer beperkte groei. “Grote bedrijven beginnen nieuwe projecten waar ze snel veel mensen voor nodig hebben. Dat zal niet veranderen.” En inderdaad, Randstad presenteerde donderdag een lichte omzetgroei van 1 procent in het vierde kwartaal vergeleken met een jaar eerder.

Maar niet iedereen is er zo zeker van dat de oude wetmatigheden blijven gelden. De opvolger van de ontslagen Ben Noteboom, Jacques van den Broek, moet aan de bak.

“Vroeger was het verhaal: als de economie groeit met 2 tot 2,5 procent, dan groeit de omzet van de uitzendbranche met 6 procent”, zegt Han Mesters, sectorbankier zakelijke dienstverlening van ABN Amro. Maar Mesters twijfelt of die vlieger ook dit keer opgaat. Drie bedreigingen die de uitzendbranche de komende jaren het hoofd zal moeten bieden.

1) Banen verdwijnen door automatisering

Recentelijk maakten onderzoekers aan de Universiteit van Oxford voor een hele lijst aan beroepen een inschatting of ze in de toekomst geautomatiseerd zouden kunnen worden. Op die lijst staan een hoop beroepen zoals telemarketeer of restaurantbediende, die nu nog vaak door tijdelijke krachten worden opgevuld.

"Je zal zien dat banen waar traditioneel uitzendkrachten voor worden gevraagd, vooral banen op mbo-niveau, in een rap tempo geautomatiseerd worden. En dat zowel in de administratieve als in de productiesector", stelt Mesters.

De cijfers lijken Mesters these deels te staven. In de zakelijke dienstverlening neemt het aantal uitzenduren volgens de jongste cijfers van branchevereniging ABU nog wel toe nu de economie heel voorzichtig aantrekt. Maar in de industrie is het aantal uitzenduren in Nederland in elk geval niet toegenomen, terwijl er wel degelijk sprake is van meer bedrijvigheid in de industrie. Het lijkt dus niet zozeer de vraag óf, maar wanneer technologie uitzendbanen in een bepaalde branche of sector gaat verdringen.

2) Uitzendbureau gaat het reisbureau achterna

Vroeger was het hebben van veel vestigingen belangrijk. Hoe meer vestigingen een keten had, hoe meer uitzendkrachten ze kon werven. Maar het hebben van veel vestigingen is inmiddels geen voordeel meer, maar een nadeel. Want uitzendkrachten kunnen zich ook online inschrijven. "Een uitzendbureau als Studentenwerk doet alles online. Die kunnen de match tussen uitzendkracht en werkgever maken voor een fractie van de kosten", zegt Mesters.

De toetredingsdrempel is kortom veel lager dan voorheen, en bovendien hebben de nieuwkomers het voordeel van een veel lagere kostenbasis. Uitzendorganisaties kampen in feite met hetzelfde probleem als banken. Ze hebben een uitgebreid kantorennetwerk dat door internet voor een flink deel overbodig is geworden. Voor het uitzendbureaus ligt het zelfs voor de hand dat ze net als het reisbureau binnen niet al te lange tijd helemaal uit het straatbeeld zullen verdwijnen.

3) Concurrentie van de zzp'er

Uitzendbureaus hebben hun succes te danken aan de behoefte van bedrijven aan flexibiliteit, omdat werknemers ziek worden of omdat er soms veel en soms weinig vraag is naar hun product of dienst. 'Ziek en piek' noemen ze dat in de branche. Daarnaast zijn er de losse projecten waar vaak mensen worden gedetacheerd.

Er worden nog steeds mensen ziek en soms zijn her extra handjes nodig, maar door de enorme toename van het aantal zzp'ers hebben bedrijven wel meer mogelijkheden om de vraag naar tijdelijke krachten in te vullen. In de bouw bestaat de flexibele schil van bedrijven voor een groot gedeelte al uit zelfstandigen. En ook in de zorg wordt de zieke verpleegster vaak niet vervangen door een uitzendkracht, maar door een éénpitter.

De zelfstandige begint ook langzaam maar zeker een geduchte concurrent te worden voor de bovenkant van de uitzendmarkt: de detachering. Zowel de zelfstandige als werkverschaffer beseft dat ze financieel beter af zijn als de rol van de bemiddelaar wegvalt of kleiner wordt.

"Uiteindelijk zullen ze allemaal iets moeten met de zzp'er", denkt Muller van Theodoor Gilissen.

Lees ook

'Randstad-baas Noteboom stapte niet zelf op, maar werd ontslagen'

Uitbuiting door uitzendbureaus: tandpastatoeslag en rommelboete

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl